W związku z 90. rocznicą piotrkowskiego skautingu i harcerstwa, którego początki sięgają roku 1911, przeglądałem egzemplarz jednodniówki wydanej w Piotrkowie Trybunalskim w październiku 1937 r. przez Koło Przyjaciół przy Hufcach Harcerskich w Piotrkowie Tryb. z okazji 25-lecia ZHP (1911-36). Na stronie 23 tego wydawnictwa znalazłem

zapis, że w roku 1912 nielegalna oczywiście, bo działająca od grudnia 1911 roku na terenie zaboru rosyjskiego, pierwsza drużyna skautowa w Piotrkowie organizowała wycieczki w Góry Świętokrzyskie i w Jurę Krakowską, jako wycieczki miejscowego koła Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Współorganizatorem tej drużyny był druh Stefan Rowecki, późniejszy legendarny dowódca Armii Krajowej. Wydawnictwo to także podaje (str. 18), że w roku 1915, gdy powstawało przy Naczelnej Komendzie Polskiej Organizacji Skautowej pierwsze w Piotrkowie Koło Przyjaciół Harcerstwa — Patronat Skautowy, w jego składzie znalazł się Michał Rawita-Witanowski, organizator piotrkowskiego Oddziału PTK i jego prezes w latach 1908-39. Gdy w styczniu 1916 r. został wydany pierwszy numer pisma „Wiadomości Skautowe”, współpracownikiem redakcji był między innymi tenże Michał Rawita-Witanowski*. A więc od początku piotrkowskie PTK pomagało, i to w sposób istotny, w powstaniu polskiej organizacji skautowej. W dostępnych mi materiałach o historii PTK-PTTK nie spotkałem zapisów o tej formie działania naszego Towarzystwa. Wspólność ideowa harcerstwa i PTK musiała z pewnością się przejawiać także na terenach działania innych kół/oddziałów naszego Towarzystwa różnymi formami współpracy. Dlatego powyższym tematem chciałbym zainteresować Komisję Historii i Tradycji Zarządu Głównego PTTK. Trzeba podkreślić, że w okresie późniejszym już jako PTTK nasze Towarzystwo pomagało także zrzeszać się grupom ludzi w sytuacji, gdy w ówczesnych realiach nie mogli uzyskać statusu odrębnej organizacji. Tak powstało Koło PTTK Piotrkowianek w oddziale piotrkowskim, zrzeszające absolwentki żeńskich szkól średnich Piotrkowa. Dzięki oddziałom w Warszawie, Łodzi i w Gdańsku rozpoczęły działalność środowiskowe koła PTTK, umożliwiające piotrkowianom tam mieszkającym spotykanie się i utrzymywanie ściślejszej więzi między sobą oraz z miastem rodzinnym. O podobnej roli koła PTTK innego oddziału PTTK słyszałem w niedawno nadawanym programie telewizyjnym — umożliwiało ono działalność opozycyjną grupy ludzi w latach 80., niestety nie usłyszałem, o jaki to oddział PTTK chodzi. I ta forma współdziałania warta jest chyba odnotowania.

Mariusz Podmunicki

* Tadeusz Nowakowski, Dzieje skautingu i harcerstwa w Piotrkowie Trybunalskim, Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Piotrkowa, Piotrków Trybunalski 2001, s. 8.