POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO
Kwartalnik
4/2001
ISSN 1642-0853

O młodzieży inaczej... cz. II


„Przyszłość turystyki i przyszłość naszego Towarzystwa 
zależy w głównej mierze od właściwego rozwijania 
krajoznawstwa i turystyki wśród młodzieży.”

(Z uchwały Zarządu Głównego PTTK nr 102/XIV/99 z 24 października 1999 r.)

Kontynuując rozważania z „Gościńca” nr 2/2001, chciałbym zastanowić się na reprezentatywnością udziału młodzieży w poszczególnych oddziałach PTTK w Polsce. W tym celu posłużę się danymi statystycznymi na koniec roku 2000 ujętymi w formie tabelarycznej. Najwięcej młodzieży było w następujących 20 oddziałach PTTK z całej Polski. 

Lp. Oddział PTTK
(województwo)
Liczba młodzieży
PTTK
Liczba członków
PTTK
% udziału
młodzieży
1. Żyrardów (mazowieckie) 1203 1441 83,5
2. Radom (mazowieckie) 787 1019 77,2
3. „Regionalny” Szczecin (zachodniopomorskie) 641 1154 55,5
4. „Beskid” Nowy Sącz (małopolskie) 632 1241 50,9
5. Giżycko (warmińsko-mazurskie) 607 706 86,00
6. Bielsko-Biała (śląskie) 594 1341 44,3
7. „Regionalny” Słupsk (pomorskie) 532 1025 51,9
8. Opole (opolskie) 464 1197 38,8
9. „Regionalny” Częstochowa (śląskie) 440 821 53,6
10. Gliwice (śląskie) 378 896 42,2
11. Poznań (wielkopolskie) 375 716 52,4
12. Rzeszów (podkarpackie) 356 1081 32,9
13. Toruń (kujawsko-pomorskie) 356 807 44,1
14. Sandomierz (świętokrzyskie) 336 434 77,4
15. Dąbrowa Górnicza (śląskie) 331 470 70,4
16. „Zachodniopomorski” Szczecin (zachodniopomorskie) 325 574 56,6
17. Płock (mazowieckie) 324 647 50,1
18. „Morski” Gdynia (pomorskie) 308 485 63,5
19. Świdwin (zachodniopomorskie) 307 333 92,21
20. Kraków — Nowa Huta (małopolskie) 301 341 88,3

 

Z powyższych danych wynika, że w grupie tej występują oddziały PTTK z 11 województw. Brak jest reprezentantów województw: dolnośląskiego (warto wymienić tutaj Oddział PTTK Strzelin: liczba młodzieży PTTK — 245, przy 245 członkach PTTK — 100% !!!), lubelskiego (tutaj przoduje Oddział PTTK Chełm: liczba młodzieży PTTK — 196, przy 220 członkach PTTK — 89,1%), lubuskiego (tutaj wyróżnia się Oddział PTTK Żary: liczba młodzieży PTTK — 170, przy 200 członkach PTTK — 85%), łódzkiego (tutaj aktywny jest Oddział PTTK Pabianice: liczba młodzieży PTTK — 166, przy 453 członkach PTTK — 36,6%) i podlaskiego (tutaj przewodzi Oddział „Regionalny” w Białymstoku: liczba młodzieży PTTK — 201, przy 314 członkach PTTK — 64%).

Obok powyższych oddziałów PTTK, gdzie udział młodzieży jest znaczący (powyżej 30%), istnieje duża grupa oddziałów PTTK, w których już z samej natury oddziału PTTK młodzieży nie ma (oddziały zakładowe, oddziały przewodnickie itp.) i duża grupa oddziałów, gdzie jakoś od lat młodzież nie może się włączyć do działalności w strukturach PTTK.

Myślę, że oddziały PTTK, które występują w tym przeglądzie jako wzorcowe, mogłyby się bliżej zaprezentować i podać swoją receptę na przyciąganie młodzieży do PTTK.

Zrobię dobry początek i zacznę od swojego Oddziału PTTK w Żyrardowie, w którym działam od 32 lat.

Oddział PTTK w Żyrardowie liczy 1441 członków, z których 1203 to młodzież szkolna. Terenem, z którego pochodzą członkowie PTTK, jest powiat żyrardowski i powiaty sąsiednie: grodziski, pruszkowski, sochaczewski i skierniewicki. Z tym że uczestnikami imprez organizowanych przez PTTK w Żyrardowie jest młodzież z całego Mazowsza Zachodniego (dodatkowo teren powiatu łowickiego, grójeckiego i miasta stołecznego Warszawy). Młodzież ze szkół podstawowych i gimnazjów (124 członków PTTK) zrzeszona jest w 6 SKKT PTTK (SKKT Szkoły Podstawowej nr 7 w Żyrardowie, SKKT Szkoły Podstawowej SOSW w Żyrardowie, SKKT Szkoły Podstawowej w Guzowie, SKKT Szkoły Podstawowej w Międzyborowie, SKKT Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Jaktorowie i SKKT Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Komorowie k. Pruszkowa). Uważamy, że jest tu jeszcze wiele do zrobienia, zwłaszcza w samym Żyrardowie, gdzie jest 8 szkół podstawowych i 4 gimnazja. Zwłaszcza w kontekście tego, że młodzież z tych szkół regularnie uczestniczy w imprezach PTTK i jest laureatami konkursów PTTK, a pozostaje nadal bez formalnej przynależności do PTTK. Głównym problemem dla tych szkół jest, zdaniem młodzieży i ich opiekunów, wysoka składka członkowska PTTK i brak konkretnych form dowartościowania opiekunów SKKT PTTK.

Najliczniejszą grupą młodzieżową jest młodzież szkół średnich (604 członków PTTK) zorganizowana w 9 SKKT PTTK (HKT „Tramp” ZSZ w Żyrardowie, SKKT ZSZ SOSW w Żyrardowie, SKKT „Wędrusie” ZSZ w Żyrardowie, SKKT LO w Sochaczewie, SKKT LO w Puszczy Mariańskiej, SKKT LO w Żyrardowie, SKKT LO we Mszczonowie, SKKT „Turnia” ZSZ w Żyrardowie i SKKT Zespołu Szkół w Żyrardowie). Najbardziej aktywną grupą młodzieży są jednak 4 międzyszkolne kluby specjalistyczne: Klub Turystyki Pieszej PTTK „Wędrusie”, Klub Turystyki Górskiej i Ekologicznej PTTK „Turnia”, Klub Turystyki Morskiej i Żeglarskiej PTTK „Bryza” i Klub PTTK „Esperanto” (razem 475 członków PTTK). Kluby te prowadzą samodzielnie szeroką działalność informacyjną i turystyczną na terenie całego Mazowsza Zachodniego. Wydają swoje gazetki, organizują wspólne wyprawy, posiadają swoje strony internetowe i komunikują się między sobą za pomocą poczty e-mail.

Młodzież jest najbardziej dynamiczną grupą w oddziale, m.in. opiekuje się stroną internetową Oddziału PTTK w Żyrardowie http://free.ngo.pl/zyrpttk i pomaga prywatnymi kanałami e-mail w komunikowaniu się szkół z regionu całego Mazowsza Zachodniego.

Pozostałych 238 członków oddziału to członkowie: Koła Terenowego w Żyrardowie, Koła Miejskiego Przewodników Terenowych w Żyrardowie, Koła Przewodników Terenowych i Pilotów Wycieczek Zagranicznych „Belferek” w Żyrardowie, Klubu Turystyki Kajakowej „Bryza” ZOZ w Żyrardowie, Koła przy Domu Dziennego Pobytu w Żyrardowie (młodzież niepełnosprawna) i bardzo aktywnego Klubu Globtrotera w Żyrardowie (107 członków PTTK).

Czynnikami sprzyjającymi w miarę licznemu zainteresowaniu PTTK w Żyrardowie i najbliższej okolicy są moim zdaniem:

    • istnienie dużej placówki szkolnej i sprzyjająca atmosfera ze strony dyrekcji tej placówki (udostępnienie pomieszczeń na rzecz Oddziału PTTK: świetlica, internat, boisko, magazyn na sprzęt turystyczny itp.). Szkołą tą jest Zespół Szkół Zawodowych w Żyrardowie posiadający obecnie ok. 40 oddziałów (ok. 1200 uczniów) i ok. 120 nauczycieli. W tzw. dobrych latach ZSZ w Żyrardowie liczył ok. 2000 uczniów i ok. 150 kadry pedagogicznej. Z ZSZ wywodzi się bardzo liczna grupa kadry PTTK i liczna grupa członków PTTK (obecnie ok. 600 osób, dawniej ok. 1200 osób — uczniów i nauczycieli). W ZSZ od lat zorganizowany jest system wycieczek szkolnych wielodniowych na bazie schronisk PTSM i PTTK (ok. 60 wyjazdów rocznie),

    • dobra współpraca PTTK z PTSM, ZHP, Ligą Morską i Rzeczną, TKKF, Ligą Ochrony Przyrody, Muzeum Mazowsza Zachodniego, Żyrardowską Spółdzielnią Mieszkaniową, z czterema żyrardowskimi Domami Kultury, Domem Pracy Twórczej w Radziejowicach i Dyrekcją Bolimowskiego Parku Krajobrazowego w Skierniewicach oraz wzajemne wspieranie się przy organizacji spotkań, imprez i wyjazdów turystycznych,

    • bogaty (ok. 50 pozycji) i zróżnicowany kalendarz imprez własnych Oddziału PTTK, często o przeszło 25-letniej tradycji: od rajdów popularnych po okolicy do wypraw trampingowych i rejsów morskich po całym świecie,

    • bogata oferta akcji zimowej i akcji letniej PTTK organizowanej wspólnie z PTSM, ZHP i Ligą Morską i Rzeczną, m.in. Młodzieżowa Szkoła Turystyki PTTK-PTSM, Młodzieżowa Szkoła Morska PTTK-PTSM-LMiR, Młodzieżowa Szkoła Górska PTTK-PTSM, Młodzieżowa Szkoła Esperanto, Młodzieżowa Szkoła Turystyki „Ekoturystyka”, gdzie przy rekrutacji obowiązuje posiadanie aktualnie opłaconych składek PTTK, PTSM i LMiR,

    • posiadanie bogato wyposażonej szkolnej wypożyczalni sprzętu turystycznego (namioty, śpiwory, materace, sprzęt fotograficzny itp.) dostępnego wyłącznie dla członków PTTK, PTSM i LMiR,

    • i ... brak w promieniu ok. 70 km od Żyrardowa podobnego Oddziału PTTK (po likwidacji Oddziałów PTTK w Sochaczewie, w Skierniewicach, w Rawie Maz., w Grodzisku Maz. i w Milanówku oraz zaniku działalności Oddziału PTTK w Pruszkowie).

Czynnikami hamującymi dalszy rozwój turystyki PTTK w szkołach regionu żyrardowskiego są:

    • zlikwidowanie zajęć pozalekcyjnych w formie płatnych kół zainteresowań SKKT PTTK przygotowujących imprezy turystyczne i prowadzących szkolne punkty informacji turystycznej (prowadzenie kroniki imprez, biblioteczka krajoznawcza, prowadzenie gazetki SKKT PTTK, wypożyczalnia sprzętu turystycznego itp.),

    • likwidacja płac nauczycieli uczestniczących w wycieczkach i imprezach turystycznych w okresie dni wolnych od zajęć lekcyjnych (soboty i niedziele),

    • wysoka w porównaniu z PTSM składka członkowska PTTK i wysokie w porównaniu z cenami w schroniskach PTSM ceny noclegów w schroniskach PTTK (dotyczy to głównie młodzieży szkół podstawowych i gimnazjów),

    • tworzenie się luki pokoleniowej, brak systemu kształcenia młodych nauczycieli do roli opiekuna SKKT PTTK, przodownika turystyki kwalifikowanej itp. oraz mniejsza ranga samych uprawnień turystycznych PTTK w systemie innych uprawnień szkolnych, np. edukatora, opiekuna stażu, członka komisji egzaminacyjnej, eksperta.

Dając skromny początek, zapraszam do dyskusji i wymiany poglądów na temat turystyki PTTK w szkołach, szczególnie tych, którzy na tym polu mają większe lub mniejsze osiągnięcia (niech napiszą, jak do nich dochodzą), i tych, którzy widzą problem w szerszym aspekcie (niech proponują bardziej uniwersalne rozwiązania i projekty działań).

Jerzy Kwaczyński

Wydawca: Zarząd Główny PTTK
ul. Senatorska 11, 00-075 W-wa
Adres redakcji: Centralna Biblioteka PTTK im. K. Kulwiecia, ul. Podwale 23, 00-261 Warszawa tel. (0-22) 831-80-65,
fax (0-22) 826-25-05, e-mail:  cb@pttk.pl
webmaster@pttk.pl  
wykonanie: ViMEDIA
Kolegium redakcyjne: Andrzej Gordon (redaktor naczelny), Maria Janowicz (sekretarz redakcji), Łukasz Aranowski, Ryszard Kunce, Halina Mankiewicz, Cecylia Szpura, Bogusław Wdowczyk, Krystyna Włodek. Korekta: Ewa Stempniewicz 
Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych, zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji nadesłanych teksów, nie odpowiada za treść zamieszczanych komunikatów i ogłoszeń.