200-lecie Muzealnictwa Polskiego
Zjazd Społecznych Opiekunów Zabytków
i Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków
8-10 czerwca 2001 r.

Dzięki współpracy organów samorządowych szczebla wojewódzkiego, powiatowego i miejskiego oraz urzędów Generalnego i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Zarządu Głównego PTTK w Warszawie w sposób szczególnie uroczysty uczczono działalność w dziedzinie ochrony zabytków Izabeli Czartoryskiej, prekursorki muzealnictwa polskiego, założycielki Świątyni Sybilli, pierwszego muzeum w Polsce.

W czasie uroczystej sesji jubileuszowej w Sali Rycerskiej Pałacu Czartoryskich tematykę działalności Izabeli Czartoryskiej poruszyli w swoich wykładach prof. Alina Aleksandrowiecz (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) oraz Janusz Nowak (Biblioteka i Archiwum ks. Czartoryskich w Krakowie).

Wskazali oni idee gromadzenia i przekazywania społeczeństwu pamiątek historycznych oraz żywotność tych założeń w następnych dziesięcioleciach po upadku Powstania Listopadowego, kiedy to nie funkcjonowało już muzeum w Puławach, ale grono osób zaszczepionych pasją kolekcjonerską nadal z oddaniem ochraniało dorobek społeczeństwa, gromadząc świadectwa chlubnej historii nieistniejącego kraju.

Otwarcie wystawy w Świątyni Sybilli

W następnej części wagę jubileuszu podkreślił w swoim wystąpieniu przewodniczący Rady Miasta Puławy Wincenty Niewiński, wskazując na wyróżnienie, jakie stanowi dla Puław obecność przedstawicieli wielu muzeów Lubelszczyzny, muzeów narodowych i regionalnych, przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, społecznych opiekunów zabytków i wojewódzkich konserwatorów zabytków. Serdeczne słowa powitania przewodniczący skierował do przedstawicieli rodziny Czartoryskich.

Przybyłych powitała także dyrektor puławskiego muzeum Jolanta Piotrowska, kierując życzenia do wszystkich pracowników muzeów, by działając w niełatwych dla kultury czasach, swą pasją i zaangażowaniem sprostali niełatwemu zadaniu przekształcenia z założenia skostniałych instytucji w nowoczesne i atrakcyjne dla obywateli nowego wieku.

W czasie uroczystości wręczono przyznane uchwałą Prezydenta RP Złote Krzyże Zasługi Mieczysławowi Kseniakowi, Andrzejowi Urbańskiemu i Ewie Wójcik. Wręczono także 11 srebrnych i 3 brązowe Krzyże Zasługi. Odznaczenia w imieniu prezydenta wręczał wojewoda lubelski.

Wystawa "Świątynia Pamięci"

Osiemnastu pracowników muzeów otrzymało złote i srebrne odznaki "Za Opiekę nad Zabytkami" oraz "Zasłużonego Działacza Kultury" (12) wręczone przez wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego Stanisława Żurowskiego.

W Świątyni Sybilli Barbara i Kazimierz Czartoryscy odsłonili pamiątkową tablicę pamięci Izabeli Czartoryskiej. Uczestnicy uroczystości zwiedzili wystawę historyczną "Świątynia Pamięci", ukazującą chlubne postaci i ważkie wydarzenia w historii Polski. Wystawa ta powstała dzięki współpracy z Muzeum Lubelskim, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Muzeum J. Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Narodowemu i Muzeum Czartoryskich w Krakowie.

W trakcie Uroczystej Sesji Rady Miasta nadano muzeum puławskiemu imię Izabeli ks. Czartoryskiej. Wykład wprowadzający wygłosił profesor Zdzisław Żygulski (Muzeum ks. Czartoryskich). O historii Puław w 95. rocznicę nadania praw miejskich mówił Henryk Czech.

W drugim dniu obrad w sposób szczególny podejmowano tematykę ochrony zabytków zwłaszcza na Lubelszczyznie oraz aspekty narodzin tej dziedziny pod wpływem towarzystw naukowych i regionalnych oraz społeczników XIX wieku (prof. Franciszka Midury i Tadeusza Sobieszka z Zarządu Głównego PTTK). Tematykę lubelską w historii ochrony dziedzictwa narodowego omawiała w swym wystąpieniu Halina Landecka - wojewódzki konserwator zabytków w Lublinie. Aktualną sytuację i perspektywy działań konserwatorskich przedstawił dr Marek Rubnikowicz - zastępca Generalnego Konserwatora Zabytków.

W części popołudniowej obrad jeszcze raz powrócono do tematyki puławskiej, podejmując temat historii muzeum puławskiego i jego zbiorów oraz symbolicznego wymiaru Świątyni Sybilli. W godzinach wieczornych uczestnicy sesji zwiedzili zamek i dwór w Janowcu i spędzili chwile przy wspólnym ognisku wraz z delegacjami miast partnerskich Puław z Białorusi, Francji, Niemiec i Ukrainy.

Trzeciego dnia odbyło się robocze posiedzenie Komisji Opieki nad Zabytkami ZG PTTK, a następnie uczestnicy zjazdu udali się na objazd szkoleniowy i obejrzeli najciekawsze zakątki Lubelszczyzny, m.in. Końskowolę, Kurów, Garbów, Kozłówkę, Lubartów i Lublin.

Po powrocie w godzinach wieczornych na zakończenie zjazdu odbył się koncert, w którym wystąpili Magdalena Palec (wocal), Dariusz Wróbel (recital gitarowy) oraz dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 6, które przygotowały pod kierunkiem Anny Dzierżawskiej montaż słowno-muzyczny tekstów historycznych autorstwa Izabeli Czartoryskiej i poetów XIX wieku, poświęcony Puławom. Ogółem w uroczystościach uczestniczyło około 500 osób, w tym 1/3 stanowili goście spoza Puław.

Józef Gądąr