Muzeum Pamiątek Turystycznych PTTK

Pomysł założenia muzeum powstał pięć lat temu, dokładnie we wrześniu 1996 roku. W początkowej fazie, skupiono się na zbieraniu eksponatów z własnego oddziału PTTK i najbliższych okolic, aby je eksponować przy okazji jubileuszy oddziału lub innych wydarzeń turystycznych regionu.

Pomysł dojrzewał wraz z ilością napływających znaczków, a ich pierwszymi ofiarodawcami byli członkowie koła przewodnickiego w Radomiu i Regionalna Pracownia Krajoznawcza. Eksponaty pochodziły z całej Polski i czasami tworzyły niewielkie fragmenty większych kolekcji, co miało zasadniczy wpływ na decyzję o stworzeniu czegoś więcej niż zbioru przechowywanego gdzieś na półce w szafce lub szufladzie.

Już w lutym 1997 r. rozpoczęto przygotowania do tworzenia muzeum, a pierwsza ekspozycja niewielkiego fragmentu zbiorów nastąpiła podczas zjazdu oddziału PTTK w Radomiu dnia 17 marca 1997 r. Ponownie ekspozycja czterech gablot (ok. 420 eksponatów) ujrzała światło dzienne 19 października 1998 r. w Muzeum Okręgowym w Radomiu podczas obchodów 90-lecia Oddziału PTTK. Kolejnym pokazem była wystawa ponad 1500 eksponatów na V Kongresie Krajoznawstwa Polskiego w Gnieźnie.

Ogromny wpływ na dobre przygotowanie działu odznak regionalnych PTTK, miał kol. Zbigniew Lewandowski z Warszawy, dzięki któremu w dość krótkim czasie udało się stworzyć listę większości 156 referatów regionalnych odznak krajoznawczych z terenu całej Polski. Pomocną dłoń okazał również znany kolekcjoner ze Szczecina - Zdzisław Steć (Dzidek), dzięki któremu dowiedzieliśmy się, czego szukamy (z niektórych imprez) i jak zbiory przechowywać.

Kolejnym etapem było rozprowadzanie ulotek o tworzącym się Muzeum Pamiątek Turystycznych PTTK, pod patronatem Regionalnej Pracowni Krajoznawczej, na następujących imprezach: XIV Walny Zajazd PTTK w Lublinie, Centralny Zlot Turystów Kolarzy '97, Krajowa Narada Aktywu Imprez na Orientację w Warszawie, Zlot Przewodników w Modlinie, CZAK '1998 w Gdańsku oraz rozesłanie pism do wszystkich referatów weryfikacyjnych regionalnych odznak krajoznawczych w Polsce.

Dariusz Zając podczas segregowania
i układania zbiorów. Fot. Anna Sójka

Podczas gdy eksponaty (mniej i bardziej cenne) sukcesywnie napływały do muzeum, rozpoczęliśmy starania o lokal - strych, który znajdował się na ulicy Miłej 10. Po powrocie z Rajdu Kolarskiego Dookoła Ziemi Radomskiej, w końcówce sierpnia 1997 r., rozpoczęliśmy porządki. W składzie: Marysia Rodkiewicz, Waldemar Leszczyński, Dariusz Zając, Bartosz Tyczyński - uprzątnęliśmy w ciągu trzech dni kilkanaście ton zbędnego drewna i żelastwa.

Lokal (pięć sal połączonych amfiladowo, o łącznej powierzchni 76 m2, z czego ostatnia sala stanowi pracownię) oficjalnie otrzymaliśmy dopiero dwa lata później, dzięki staraniom naszego prezesa Konrada Bieleckiego i dopiero od tej pory mogliśmy rozpocząć wyposażanie lokalu oraz układanie zbiorów w jakąś sensowną całość.

Muzeum zawarło stałą umowę z Komisją Imprez na Orientację Zarządu Głównego PTTK o bieżącym przekazywaniu przez nią pamiątek turystycznych z organizowanych przy jej współudziale imprez.

Dzięki finansowej pomocy Komisji Krajoznawczej i Komisji Opieki Nad Zabytkami ZG PTTK zakupiono od żony Jacka Węgrzynowicza 68 medali dotyczących turystyki i krajoznawstwa oraz uzupełniono najniezbędniejsze wyposażenie muzeum.

Zakup eksponatów dla muzeum dokonywany jest w dużej mierze z pieniędzy prywatnych założycieli, większość jednak zbiorów pochodzi z darowizn.

Obecnie na liście darczyńców jest 86 osób i instytucji (oddziały), zaś zbiory stanowią:

• znaczki 7 500 szt.
• medale 101 szt.
• proporce 257 szt.
• plakietki, naszywki 376 szt.
• pamiątki inne 12 szt.

najliczniejsze darowizny pochodzą od:

• Maculewicz Aleksander (darowizna pośmiertna) - Gorzów Wielkopolski,
• Zając Dariusz - Radom,
• Regionalna Pracownia Krajoznawcza - Radom,
• Musiał Henryka - Katowice,
• Węgrzynowicz Jacek (darowizna pośmiertna) - Warszawa,
• Bielecki Konrad - Radom,
• Trocha Roman - Dzierżoniów,
• Przygoda Krzysztof - Warszawa,
• Chudy Marian - Poznań,
• Tarnowski Zbigniew - Częstochowa,
• Walczak Seweryn - Wrocław,

oraz Marek Boguszewski, Grażyna Orłowska i Wanda Skowron - pracownicy ZG, przekazujący walory bezpośrednio od organizatorów bieżących imprez.

Wiele osób, zwłaszcza związanych ze środowiskiem przewodnickim, przekazując odznaki przewodnickie (z ich zdobyciem jest jak na razie największy problem), zastrzega sobie prawo do anonimowości, tłumacząc to tak: cyt.: "Jak się mój prezes dowie, to tak oberwę, że...". Kochani prezesi proszę was i błagam pomóżcie tworzyć to muzeum, zróbcie krok w stronę wspólnego celu - zachowania historii turystyki dla przyszłych pokoleń; ofiarujcie jako koło, klub czy też oddział po jednej sztuce swoich bezcennych "blach" przewodnickich.

Z osobistych refleksji: "Osobiście zaskoczył mnie fakt, iż do tworzenia muzeum zgłosili się młodzi ludzie z całej niemal Polski, jak również osoby znajdujące się we władzach naczelnych PTTK, które może nie zawsze dają coś bezpośrednio ale ułatwiają nam kontakty i popierają nas w dążeniu do celu. Za to wszystkim serdecznie dziękuję".

W dniu 19 lipca 1999 roku Komisja Opieki Nad Zabytkami ZG PTTK wpisała Muzeum Pamiątek Turystycznych PTTK do rejestru muzeów regionalnych PTTK. Od grudnia 1999 r. rozpoczęto starania o zatwierdzenie statutu muzeum, które zakończyły się szczęśliwie dopiero 30 czerwca 2001 r. kiedy to otrzymaliśmy potwierdzenie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kolejną, chyba najważniejszą, datą w historii muzeum jest dzień oficjalnego otwarcia (w tym roku), ale o tym w następnym numerze "Gościńca".

Dzięki olbrzymiemu zaangażowaniu młodych działaczy (w wieku 16-30 lat) oddziału uporządkowano i umeblowano lokal muzeum, uszyto zasłony na okna, wykonano we własnym zakresie rzeczy i części, których nie można zakupić w sklepach, a przede wszystkim wykonano mrówczą pracę przy segregowaniu i przytwierdzaniu znaczków do plansz.

Do muzeum z pomocą przyjeżdżają młodzi ludzie z całej Polski (Gdańsk, Warszawa, Koszalin, Poznań, Częstochowa, Zielona Góra, Szczecin, Sanok), stanowią oni również liczną grup darczyńców, świadczy to niezbicie o ogólnopolskim zasięgu muzeum (jeszcze przed jego oficjalnym otwarciem). Osoby te w większości zajmują się w swoich środowiskach zbieraniem eksponatów do muzeum i uzupełnianiem już istniejącej kolekcji.

Na słowa uznania za tę społeczną i mało wdzięczną pracę zasługują: Katarzyna Ciastek, Wanda Sulima, Katarzyna Ludwińska, Krzysztof Grzesiak, Marek Jezierski, Piotr Dygas, Karol Kozerski z Radomia oraz Maciej Staniszczak z Włoszakowic, Michał Markowski z Radzynia Podlaskiego i Przemysław Tkacz ze Szczecina. Należy też wymienić Jerzego Bieńkowskiego z Warszawy (właściciela firmy komputerowej ITU), który przekazał sprzęt komputerowy dla potrzeb Muzeum w celu opracowań i dokumentacji zbiorów.

Dariusz Zając