Deklaracja z Cusco
o rozwoju równoważonym ekosystemów górskich

Przedstawiciele i eksperci z Argentyny, Austrii, Belgii, Boliwii, Chile, Ekwadoru, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Kanady, Kolumbii, Meksyku, Nepalu, Peru, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii i Wenezueli, spotykając się w Cusco, starożytnej stolicy Peru z okazji "Międzynarodowego Warsztatu o Górskich Ekosystemach: Wizja Przyszłości", przeprowadzonego 25-27 kwietnia 2001 r., sporządzili niniejszą deklarację:

1. zdając sobie sprawę ze znaczenia i wartości regionów górskich, co pobudziło Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych do ogłoszenia roku 2002 Międzynarodowym Rokiem Gór (MRG-2002),

2. uznając znaczenie regionów górskich, jak uczczono w rozdziale 13. (Równoważony Rozwój Gór) Agendy 21,

3. odnotowując stosowne postanowienia Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych o Zmianie Klimatu, zwłaszcza odnoszących się do szkodliwych skutków zmian klimatycznych w górskich ekosystemach,

4. odnotowując postanowienia Konwencji o Zróżnicowaniu Biologicznym co do ochrony ekosystemów i siedlisk przyrodniczych i utrzymania i przywrócenia populacji gatunków zdolnych do życia w ich naturalnym otoczeniu,

5. odnotowując dalej stosowne postanowienia Konwencji Narodów Zjednoczonych o Walce z Pustynnieniem, Konwencji RAMSAR o Terenach Podmokłych, Konwencji o Międzynarodowym Handlu Zagrożonych Gatunków Dzikiej Fauny i Flory (CITES) i innych międzynarodowych instrumentów,

6. uznając, iż góry są ważnym źródłem wody, energii i biologicznego zróżnicowania, ponadto są one źródłem takich kluczowych zasobów, jak minerały, produkty leśne i rolne oraz rekreacji; poza tym głównym ekosystemem reprezentującym kompleks naszej planety i powiązanej wewnętrznie ekologii,

7. uznając, że negatywne oddziaływanie minionych lat na ekosystemy górskie przekłada się, między innymi, na gwałtowny spadek siedliskowego i genetycznego zróżnicowania, degradacji środowiska, spadek jakości wody dla konsumpcji przez człowieka, cofanie się lodowców, i na ludzką stronę, społecznego odsunięcia i ubóstwa pośród mieszkańców gór i utratę tubylczej wiedzy,

8. świadomi, że ochrona ekosystemów, zapobieganie i łagodzenie szkód i rozwój równoważony regionów górskich są powszechną pojawiającą się troską naszych krajów i społeczności międzynarodowej,

9. świadomi, że większość światowych obszarów górskich jest dotknięta środowiskową, społeczną i ekonomiczną degradacją,

10. potwierdzając nasze zobowiązanie się do rozwoju równoważonego górskich ekosystemów,

11. uznając dalej, że Międzynarodowy Rok Gór 2002 stwarza doskonalą okazję do konsolidacji i finansowania wysiłków zmierzających do rozwoju równoważonego i ochrony przyrodniczego i kulturowego dziedzictwa regionów górskich, deklarują, co następuje:

w zakresie aspektów środowiskowych:

1. potrzebę promocji użytkowania obszarów górskich pod względem ekosystemowym i współuczestniczącym, włączając miejscowe rządy i społeczności przy integrujących społecznych, krajobrazowych, środowiskowych i ekonomicznych aspektach w kreującym i wdrażającym procesie.

2. potrzebę uznania wiedzy kulturowej i tradycyjnych technologii społeczeństw górskich jako naukowego i technologicznego dziedzictwa dla rozwoju równoważonego ekosystemu górskiego.

3. potrzebę polegania na podstawowej informacji i przeprowadzania studiów nad wpływem na środowisko działalności turystycznej i innych obecnych oraz możliwych gospodarczych przedsięwzięć górskich przy popieraniu ich dążeń i równoważonego wspomagania.

4. potrzebę promocji rozwoju zintegrowanego zlewniowo i uczestnictwa wspólnot, społeczeństwa i rządów, na lokalnym i krajowym poziomie, przy zarządzaniu ekosystemami górskimi.

5. potrzebę zachęcenia inwestycji do dokonywania integralnych i współuczestniczących badań nad rozwojem równoważonym zasobów przyrodniczych i upowszechniania otrzymanych rezultatów wśród społeczeństwa.

6. potrzebę zachęcenia do rozpoznania biozróżnicowania jako globalnej konkurencyjnej przewagi gór oraz jej ochrony i równoważonego użytkowania dla dobrego istnienia ludności.

w zakresie kulturowych i społecznych aspektów:

1. potrzebę promowania szacunku, oceny i włączania kultury poprzez dialog i uczestnictwo ludności w politycznym procesie decyzyjnym oraz programy międzykulturowego wspierania i edukację środowiskową.

2. potrzebę zachęcania do obywatelskiego uczestnictwa każdego społecznego czynnika w promowaniu szerokiego i sprawiedliwego dostępu do informacji oraz "społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw" jako strategicznego zadania w rozwoju równoważonym.

3. potrzebę uznania, że woda i biozróżnicowanie są społeczną własnością, a stąd, że Państwo i jednostki są odpowiedzialne za ich użytkowanie, regulację, nadzorowanie i ochronę, w zgodzie z ustanowionym prawem, przy poszanowaniu organizacji, tradycji kulturowych i zwyczajowych praw ludności.

4. potrzebę promowania wzmacniania lokalnych możliwości i Państwa dla rozwoju polityki wielokulturowej i współuczestnictwa w zarządzaniu środowiskowym.

5. potrzebę uznania przez systemy produkcyjne wkładu tradycyjnej wiedzy i praktyk oraz zachęcania sprawiedliwego dzielenia korzyści powstających przy wykorzystywaniu takiej wiedzy i praktyk pośród społeczności i ich członków.

6. absolutną potrzebę tworzenia obszarów możliwości ludności górskiej, głównie tych rolników i mieszkańców, których głosy wciąż nie są słyszane lub brane pod uwagę w politycznym procesie decyzyjnym.

w zakresie aspektów ekonomicznych:

1. potrzebę rozważenia następujących aspektów wysokiego priorytetu w ekonomicznym rozwoju równoważonym:

- ekonomiczne polityki kompensacyjne dla ludności górskiej muszą być zachęcone do usług odpłaconych za rozwój nizin, szczególnie za zużycie wody, tworzenie energii, surowce mineralne i zapobieganie szkodom,

- konsumpcja produktów górskich, na poziomie lokalnym i krajowym, musi być popierana, jak również warunki konkurencyjności, przy dostępie na tworzone rynki międzynarodowe,

- dostęp do finansowania musi być umożliwiony przez określenie twórczych, konkurencyjnych, zachęcających mechanizmów dla postępu w aktywności produkcyjnej obszarów górskich.

2. potrzebę uznania ważności regionów górskich jako regulatorów zasobów wody potrzebnych stosownie do postępu aktywności obszarów górskich i nizinnych. Musi być brany wzgląd na koszt odnoszony do dostępności tego zasobu.

3. potrzebę popierania alokacji publicznych aktywów na obszary górskie w odniesieniu do poprawienia konkurencyjności i jakości życia ludności.

4. potrzebę popierania użytkowania czystych energii i technologii alternatywnych w działalności produkcyjnej oraz poprawiania jakości życia górskiej ludności.

5. potrzebę popierania infrastruktury w rozwoju środków komunikacji, co zapewni dostęp do bieżącej informacji w odniesieniu do postępu działalności ekonomicznej.

6. potrzebę popierania czystej, równoważonej i usytuowanej w społeczeństwie turystyki w odniesieniu do jasnego jej określenia wobec innych, typowych działalności gospodarczych obszarów górskich.

7. potrzebę tworzenia warunków dla czystego górnictwa i dobywania surowców węglowodorowych, odnosząc je do lokalnego rozwoju równoważonego.

i zalecają:

1. potrzebę przyspieszenia i popierania realizacji działań prowadzących do obchodzenia MRG-2002; inauguracji MRG-2002 podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych; IV Sympozjum Rozwoju Równoważonego Ekosystemów Górskich (Merida - Wenezuela); III Kongresu Ameryki Łacińskiej o Basenach Hydrograficznych w Obszarach Górskich (Cartagena - Kolumbia); II Światowego Spotkania Ludności Górskiej (Quito - Peru) i II Międzynarodowego Warsztatu o Ekosystemach Górskich (Huaraz, Callejon de Huaylas - Peru).

2. potrzebę rozszerzania uczestnictwa w MRG-2002 podczas czynności przygotowawczych z przedstawicielami podstawowych społeczności, lokalnych władz i ludności w odniesieniu do pogłębionej świadomości i odpowiedzialności w tej sprawie.

3. potrzebę oceny postępu uczynionego we wdrażaniu rozdziału 13. Agendy 21, na poziomie regionalnym i krajowym, w odniesieniu do ustalenia nowych sposobności działania.

Cusco, 27 kwietnia 2001 r.

Tłumaczenie:
Krzysztof R. Mazurski

Trzy korony. Fot. Marian Bobelak