Witaj narciarzu w Beskidzie Sądeckim

Jedną z pierwszych agend turystyki kwalifikowanej Towarzystwa Turystycznego "Beskid" w Nowym Sączu, powstałego 24 maja 1906 r., była Sekcja Narciarska nosząca obecnie nazwę Komisja Turystyki Narciarskiej PTTK Oddział "Beskid" w Nowym Sączu.

Głównym jej zadaniem było i jest propagowanie turystyki narciarskiej przez organizowanie wycieczek, rajdów, prelekcji, szkoleń, zawodów, konkursów oraz znakowania turystycznych szlaków narciarskich w Beskidzie Sądeckim. Dwa zespoły znakarskie, czasami wspomagane gromadką młodzieży ze szkolnych kół krajoznawczo-turystycznych, przygotowują w październiku i listopadzie szlaki do zimy umieszczając w charakterystycznych miejscach drogowskazy, tabliczki z nazwami szczytów i przełęczy, znaki ostrzegawcze w kształcie trójkątów: płużący narciarz, niebezpieczny odcinek trasy, ostry zakręt, muldy itp., na rozległych polanach wbijane są tyczki kierunkowe, a w leśnych odcinkach, które nie pokrywają się ze szlakami letnimi malowane są na drzewach znaki - prostokątne paski w kolorze szlaku na pomarańczowym tle. Pomarańczowy kolor najwyraźniejszy w zimowej scenerii mają znaki informacyjne, a kolor żółty z pomarańczowymi obwódkami - znaki ostrzegawcze, bo są najłatwiej spostrzegane podczas szybkich zjazdów. Przy schroniskach na Przehybie, na Łabowskiej Hali, w Suchej Dolinie i w Rytrze zawieszamy sezonowo schematyczne mapy informacyjne o przebiegu szlaków: Przehyba-Szczawnica niebieski, Przehyba-Szlachtowa czarny, Przehyba-Gabon czarny, Przehyba-Hala Konieczna-Rytro niebieski, Przehyba-Wielki Rogacz-Niemcowa-Rytro czerwony, Niemcowa-Piwniczna żółty, Wielki Rogacz-Obidza-Eliaszówka-Czercz niebieski, Runek- Łabowska Hala-Pisana Hala czerwony, Łabowska Hala-Łabowiec niebieski, Łabowska Hala-Wierchomla żółty, Łabowska Hala-Piwniczna czarny, Łabowska Hala-Złotne czarny. Łączna ich długość wynosi ponad 100 km.

Wiele wysiłku wymaga utrzymanie szerokości trasy, odcinanie odrostów korzeniowych, samosiejek, długich gałęzi zwężających przejazd, usuwanie wiatrołomów, konarów i połamanych okiścią wierzchołków drzew, przekopywanie odwodnień, wyrównywanie zagłębień, odrzucanie na bok kamieni, głazów itp. Po większych opadach śniegu patrole znakarzy przemierzają szlaki, usuwając nowo powstałe przeszkody i uzupełniając zniszczone oznakowania. Gdy wiosną stopnieje śnieg, wszystkie oznakowania tablicowe i tyczki są zdejmowane, odnawiane i przechowywane do następnego sezonu narciarskiego. Przykro jest o tym pisać, że w tak znanym turystycznym regionie bezmyślnie niszczone są oznakowania ułatwiające orientację w trudnych warunkach pogodowych przede wszystkim we mgle, podczas zadymki śnieżnej, z dala od osiedli ludzkich. Turysta czuje się psychicznie dużo lepiej, gdy jest pewny właściwej drogi, podążając w głębokim śniegu na silnym mrozie i wietrze, zwłaszcza będąc pierwszy raz w nieznanym mu terenie.

Podstawowym celem znakarstwa jest zapewnienie bezpieczeństwa wędrującym, szczególnie tym, którzy przybyli z dużych miast, odległych nizinnych stron Polski i są początkującymi turystami. Oprócz KTN Oddziału "Beskid" znakarstwem narciarskim w Beskidach zajmują się oddziały w Bochni, Bielsku-Białej, Cieszynie, Krynicy, Rabce, Suchej Beskidzkiej, Wadowicach i Żywcu. Koordynatorem tych prac jest Komisja Turystyki Narciarskiej Zarządu Głównego PTTK w Krakowie.

Miły czytelniku "Gościńca" - rozumiejący zagrożenia wypadkowe w górach - daj przykład swoim zachowaniem napotkanym lub wędrującym z Tobą turystom, usuwając w ich obecności ze szlaków drobne, lecz ciągle odnawiające się przeszkody, np. połamane wiatrem halnym lub okiścią śniegową konary i gałęzie, przyczynisz się w ten sposób do podniesienia kultury turystycznej i pomożesz przybyszom bezpieczniej wędrować po górach.

Często jestem pytany o frekwencję na narciarskich szlakach, o celowość tej działalności znakarskiej. Zwykle tak odpowiadam: Kto przebywa zimą w schroniskach na Przehybie, Łabowskiej Hali, Suchej Dolinie....? - Oczywiście narciarze! Przecież muszą oni zjechać do pociągów, autobusów - powrócić z zimowisk. W ferie świąteczne, noworoczne, soboty, niedziele, przerwy międzysemestralne stacje narciarskie Piwnicznej-Kosarzysk, Krynicy-Czarnego Potoku, Wierchomli tętnią gwarem tysięcy narciarzy. Górne perony wyciągów orczykowych, krzesełkowych i gondolowych zlokalizowane są przy turystycznych szlakach narciarskich pod Eliaszówką, pod Runkiem, na Jaworzynie Krynickiej.

Narciarze śladowi, biegowi a nawet zjazdowi wyposażeni w wiązania uchylne, którzy wolą ciszę i spokój od przywyciągowych zgiełków, korzystają właśnie z ofert znakarzy. Początkujący zakładają własny ślad na śniegu, np. z Eliaszówki na Obidzę, z Jaworzyny Krynickiej lub Wierchomli na Runek, zapoznają się z profilem trasy, przyglądają się trudniejszym spadkom i zakrętom, analizują własne możliwości i rozważnie zjeżdżają poznanym szlakiem do parkingów w Kosarzyskach-Czerczu, Czarnym Potoku, Słotwinach lub Wierchomli. Zaawansowani narciarsko i o dobrej kondycji pokonują w jednym dniu po dwa szlaki, np.: ze Szczawnicy, Szlachowej do Rytra lub Piwnicznej, z Krynicy do Piwnicznej lub Złotnego, z Suchej Doliny do Rytra, Piwnicznej, Szlachowej lub Szczawnicy.

Proszę obejrzeć satelitarne programy TV. Pośród wymyślnych dyscyplin sportowych coraz częściej dostrzec można usportowione wędrowne narciarstwo górskie, na razie popularne w Skandynawii, Kanadzie, Szwajcarii, Francji, Austrii. Reportaże z przejść narciarskich Grenlandii i Antarktydy rozbudziły wyobraźnię wyczynowcom. Ciągle wzrasta zainteresowanie tą formą czynnego wypoczynku, a producenci i sprzedawcy oferują specjalistyczne narty, wiązania, obuwie, ubrania i różne drobiazgi przydatne do turystyki narciarskiej. Jest w czym wybierać! Pomyślano nawet o piechurach i np. w Nowym Sączu w sklepie turystyczno-sportowym Alpin można kupić "rakiety śnieżne" do spacerów w głębokim, świeżym puchu. Amatorów rakiet spotykamy w Bieszczadach, Gorcach, Małych Pieninach...

Jakie trasy polecam turystom do spokojnego i łatwego wędrowania na nartach? Te, na których każdego roku od grudnia do marca leży śnieg, tzn. powyżej 900 m n. p. m., szlaki grzbietowe o niewielkich różnicach wzniesień, łatwych podejściach i łagodnych zjazdach: od Jaworzyny Krynickiej przez Runek, Łabowską Halę, Pisaną Halę, Zadnie Góry po Makowice z bazą w schronisku na Łabowskiej Hali, od Eliaszówki przez Wielki Rogacz, Złomisty Wierch, Przehybę po Skalnik z bazą w schronisku na Przehybie.

Wiatrołomy i wyrębiska leśne odsłoniły widoki na Tatry, Pieniny, Magurę Spiską, Gorce, Beskidy i Pogórze. Łączna długość proponowanych spacerów lub biegów na tych dwóch trasach wynosi około 50 km. Pamiętajmy o konieczności wędrowania w zespołach kilkuosobowych, dobrze wyposażonych w sprzęt i ciepłą odzież. Władze oświatowe wymagają, aby na szkolnych wycieczkach narciarskich obecni byli co najmniej dwaj opiekunowie (nawet gdyby uczestnikiem wycieczki był tylko jeden uczeń) i równocześnie nie może przypadać więcej niż 7 uczniów na jednego opiekuna, tzn. dla 15-osobowej grupy młodzieży musi być już 3 opiekunów, dla 22-osobowej grupy 4 opiekunów... Przez cały czas wędrówki należy utrzymywać kontakt wzrokowy i głosowy z każdym uczestnikiem, często sprawdzać obecność, zwłaszcza przed i po bystrych zjazdach lub długich podejściach.

Od 40 lat Komisja Turystyki Narciarskiej PTTK "Beskid" jest organizatorem dwóch rajdów narciarskich: w styczniu w Paśmie Radziejowej i w lutym w Paśmie Jaworzyny Krynickiej. Organizujemy również wędrówki w sąsiednich grupach górskich: Beskidzie Niskim, Bieszczadach, Gorcach, bywamy w Górach Czerchowskich, Niżnych i Wysokich Tatrach w Słowacji. Na nartach przystosowanych do długich dystansów z wiązaniami uchylnymi i na "fokach" zwykle pokonujemy 50 km w ciągu dwudniowej, sobotnio-niedzielnej wycieczki. Znane są nam również regiony alpejskie żyjące z narciarstwa, np. Dolomity.

Terenowy Referat Weryfikacyjny Odznak Narciarskich w Nowym Sączu potwierdza odbycie wycieczek narciarskich i przyznaje 4 rodzaje odznak PTTK: Dziecięcą Odznakę Narciarską, Młodzieżową Odznakę Narciarską, Górskie Odznaki Narciarskie w stopniach brązowym i srebrnym oraz Popularne Odznaki Narciarskie w stopniach brązowym, srebrnym i złotym. Wszystkie te odznaki, jak również regulaminy ich zdobywania i "książeczki narciarza" służące do potwierdzania odbytych szkoleń, stopni umiejętności jazdy na nartach, zdobytych odznak i uprawnień można nabyć w sekretariacie Oddziału PTTK "Beskid" w Nowym Sączu, Rynek 9, na I piętrze.

Są wśród nas przodownicy narciarscy, instruktorzy, trenerzy i sędziowie Polskiego Związku Narciarskiego, uprawnieni do nauczania narciarstwa, organizowania zawodów w zjazdach i biegach, prowadzenia sprawdzianów z jazdy na nartach i potwierdzenia umiejętności niezbędnych do zdobywania odznak narciarskich, jak również przewodnicy górscy beskidzcy i tatrzańscy oraz GOPR-owcy. Szczegółowo naszą aktywność prezentujemy w gablocie korytarza siedziby Oddziału "Beskid". Umieszczamy tam również informacje o nowościach sprzętowych i wydawniczych, o placówkach handlowych udzielających rabatu przy zakupie nart, butów, kijków, gogli oraz o programie szkoleń na stopnie demonstratorów, instruktorów i przodowników narciarskich, seminariach, zlotach, rajdach SKI-touringach i wyprawach organizowanych przez KTN ZG PTTK w Krakowie, szkołę narciarską SKI-Serpent, Harcerską Szkołę Narciarską, różne kluby i biura.

Nowością tematyczną ostatnich czasów jest powołanie Nowosądeckiego Podokręgu Narciarskiego Polskiego Związku Narciarskiego jako ogniwa Małopolskiego Okręgu Narciarskiego PZN. Zajmował się on będzie działalnością sportowo-wyczynową biegów i zjazdów narciarskich-głównie sędziowaniem zawodów. Zapraszajmy swoich bliskich i znajomych do zakładania białych śladów, odciśniętych śladów nart w puchu, na szreni i firnie Beskidu Sądeckiego.

Piotr Piwowar