Odtwarzanie w szeregach PTTK

Odtwarzać to również tworzyć na nowo i z innymi. Autor artykułu Członek Honorowy PTTK ks. dr Jerzy Pawlik z potrzeby serca i zwykłej wychowawczej ciekawości zameldował się do jury konkursu "Poznajemy Ojcowiznę", a potem przyjechał do gościnnego Ostrowca Świętokrzyskiego, aby spotkać się z tymi, którzy przepełnili go przekonaniem, że rosną następcy dzisiejszych krajoznawców. Aby nie stracić tego owocnego krajoznawczego odtwarzania, zaczął działać. Zaraz po powrocie z Ostrowca zadbał o to, aby niektóre z bliskich Jemu "śląskich" prac doczekały się druku, a także zgłosił grupę wielokrotnych laureatów na instruktorów krajoznawstwa. Uważa bowiem, że nad ODTWARZANIEM trzeba czuwać. Po harcersku - pracą przełamując podział na wychowawców i wychowanków.

Młodzież na szlaku

Odtwarzanie jest świadectwem żywotności i to zarówno w zakresie biologii, jak też i socjologii. Odtwarzanie w zakresie biologii można bez większych trudności stwierdzić przykładem u orłów, które znane są z wysokich lotów. Odtwarzanie upierzenia sprawia, że pióra (tzw. lotki) zwiększają wydatnie powierzchnię lotną orła i ptak ten (szlachetny i zacny) odtwarzając swoje pióra nadal pozostaje tym samym orłem, a równocześnie swoją umiejętność wysokich lotów utrzymuje i daje świadectwo swojej żywotności. Odtwarzanie w zakresie socjologii można obserwować przykładowo w cechach rzemieślniczych, w których coraz to nowe szeregi czeladników, którzy (dawniej) wędrując po różnych zakładach doskonalili swoje umiejętności zawodowe i już jako mistrzowie odtwarzali kadry wspaniałych fachowców, dzięki czemu cechy przetrwały i odtwarzają się. Odtwarzanie jest więc z jednej strony dowodem żywotności, a z drugiej strony mądrym podejściem ku przyszłości. Dlatego mając na uwadze odtwarzanie w socjologii (przyszłość), a także odtwarzanie w biologii (zawsze aktualne) można proces odtwarzania przenieść również na płaszczyznę naszego PTTK. Nie nadaremno jedno z najstarszych pism krajoznawstwa polskiego nosiło tytuł "ORLI LOT".

Odtwarzanie w PTTK nie jest więc tylko pobożnym życzeniem, lecz raczej postulatem absolutnym, świadczącym o odpowiedzialnym stosunku do "swojego" Towarzystwa. Skoro więc nasze PTTK jest Towarzystwem (towarzyskim), a nie tylko formalnym związkiem, to świadectwem odpowiedzialnego stosunku do PTTK jest nie tylko wiedza o tym Towarzystwie (czyli strefa intelektualna), lecz także zaangażowanie (a więc nie "jest mi to obojętne"), co w rezultacie owocuje w strefie emocjonalnej (zarówno Emocje, jak i Engagement zaczynają się od dużej litery "E"). W tej sytuacji odtwarzanie staje się jednym z punktów programowych, a nie tylko teoretycznym rozważaniem (swego rodzaju akrobacja na żyrandolach). Mówiąc o odtwarzaniu w naszym PTTK, od razu przechodzimy na konkrety tego rodzaju, jak teren określony Statutem, również określony krąg ludzi, określone społeczeństwo, w którym działamy. Już sama nazwa krajoznawstwo określa teren, na którym to krajoznawstwo jest realizowane, ponieważ nie jest to bezludna pustynia i żyją na niej ludzie, wskazany jest od razu także krąg ludzi. Chcąc jednak poznawać przez autopsję, a nie tylko przez czytanie opisów, wybiera się człowiek w drogę, dobierając odpowiednio środek lokomocji i w ten sposób staje się turystą świadomym. Tak więc krajoznawstwo i turystyka stanowią współrzędne dla wyznaczenia funkcji, którą jest odtwarzanie.

Odtwarzanie w zakresie krajoznawstwa i odtwarzanie w zakresie turystyki realizowane jest równorzędnie, aby nie było kulawego krajoznawstwa, ani kulawej turystyki. Wyraźnie określony jest więc teren dla krajoznawstwa i dla turystyki, wspomnieć należałoby niedawno wydany Kanon krajoznawczy Polski. Również określony jest krąg ludzi, o których chcemy mieć staranie w programie odtwarzania. Skoro tworzymy TOWARZYSTWO, to właśnie w pierwszej linii chcemy w ramach naszego TOWARZYSTWA, w atmosferze towarzyskiej, realizować dosyć urozmaicony postulat odtwarzania, mając na uwadze chociażby proces odtwarzania u orłów, które to orły w trakcie odtwarzania nie tracą zdolności do lotu. Przy okazji można sięgnąć ewentualnie do porównania orła i kury.

Nader aktualne jest odtwarzanie w szeregach PTTK, mając na uwadze sytuację społeczności PTTK-kowskiej, jak też i naszego społeczeństwa. Podobnie jak w konkursie wiadomym jest, kto ten konkurs prowadzi, tak też w procesie odtwarzania wiadome jest, kto to odtwarzanie prowadzi. Nie można przecież liczyć na to, że odtwarzanie szeregów PTTK będzie prowadził ktoś z zewnątrz. Odtwarzanie to proces, w którym pomagać nam może zespół działający "dla nas", jednak taki zespół nie będzie pracował "za nas". Czyli mówiąc bardziej wyraźnie, proces odtwarzania realizujemy my sami w naszym własnym kręgu PTTK. Szukamy pomiędzy sobą w szeregach PTTK nauczycieli prowadzących proces odtwarzania wśród pokoleń młodych. Nie chcemy się kręcić wokół samych siebie, a raczej pobudzenia obecnych nauczycieli przyszłych nauczycieli krajoznawstwa i turystyki. Jest to cenna umiejętność dostrzegania drugiego człowieka i umiejętność doceniania jego kwalifikacji, a tego właśnie potrzeba w realizowaniu postulatu odtwarzania.

Obserwacja przejawów dzisiejszego życia przekonuje nas o możliwościach odtwarzania w interesujących nas tematach. Doroczny konkurs młodych krajoznawców pt. "Moja Ojcowizna", organizowany przez Radę Programową ds. Młodzieży Szkolnej ZG PTTK i redakcję miesięcznika "Poznaj swój kraj" znajduje bogaty oddźwięk u młodych, o czym świadczy poziom i ilość prac konkursowych, nadsyłanych do jury. W finałowym etapie konkursu 2001 uczestniczyło m.in. czterech kilkakrotnych zwycięzców poprzednich lat i przeszedłszy już na uczelnie wyższe nie zerwało kontaktu z "Moją Ojcowizną", zgłosiło swoją pomoc w pracach jury i w finale konkursu. Niektóre samorządy terytorialne zadecydowały o wydaniu drukiem wyróżnionych prac. Dlatego też uznając wytrwałość i zaangażowanie zgłosiłem cztery nazwiska takich młodych ludzi w Komisji Krajoznawczej ZG PTTK do mianowania ich instruktorami krajoznawstwa (spełniali wymagania regulaminu). Przez analogię można stwierdzić możliwości odtwarzania szeregów obserwując w naszym kraju ruch (movimento) pieszych pielgrzymek. Mimo złowrogich przepowiedni o zaniknięciu pieszych pielgrzymek, zestawienia liczbowe w skali kraju wykazują nie tylko utrzymanie dotychczasowego poziomu, lecz także pewien wzrost, podkreślając, że ten wzrost spowodowany jest większym udziałem młodych pielgrzymów. Więc znowu odtwarzanie dzięki młodym uczestnikom, którzy coraz więcej angażują się w realizowanie programu pielgrzymek (umieją "chcieć").

Pokazy wspinaczki. Krucze Skały. Lipiec 93.

Młode pokolenie jest zdecydowanie inne aniżeli ojcowie i praojcowie ruchu krajoznawczego czy turystycznego. Więcej u młodych solidaryzmu aniżeli solidarności. Mając na uwadze tę rzeczywistą postawę młodego pokolenia, możemy podjąć odpowiednią strategię, a zależnie od okoliczności dobierać taktykę. Zawsze jednak widząc cel w odtwarzaniu. Pomni początków turystyki i krajoznawstwa w naszym narodzie świadomie realizujemy nasz nieco romantyczny cel metodami pozytywistycznymi, a nie na odwrót. Bywają nieraz różnego rodzaju propozycje i pomysły, samego jednak postulatu odtwarzania w szeregach PTTK nie da się obejść albo pominąć, skoro rzetelnie chcemy traktować przyszłość naszego TOWARZYSTWA. Odtwarzane pióra orła zapewniają orli lot, a sam orzeł pozostaje orłem.

Jerzy Pawlik