Nowelizacja przepisów prawnych dotyczących przewodnictwa turystycznego...

Ustawa o usługach turystycznych, która stanowi bazowy dokument regulacji prawnej przewodnictwa turystycznego i pilotażu wycieczek w Polsce, została uchwalona przez Sejm RP 29 sierpnia 1997 roku. Od tego czasu była już sześciokrotnie nowelizowana. Pomimo tego, zdaniem środowiska przewodników turystycznych nie doprowadziła ona do właściwego uregulowania świadczenia tych usług w biurach podróży, wzbudza nadal wiele zastrzeżeń i nie najlepiej służy przewodnikom i pilotom.

Dlatego też Zarząd Główny PTTK i jego Komisja Przewodnicka podejmowały stale i podejmują nadal wysiłki w celu kompleksowej nowelizacji tej ustawy, zawierającej istotne postulaty środowiska przewodników PTTK i dobrze służące wszystkim przewodnikom.

W związku z powyższym podjęta została już prawdopodobnie ostatnia próba nowelizacji tej ustawy w obecnej kadencji Sejmu RP. W styczniu 2001 roku bezpośrednio do Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki Sejmu RP na jej prośbę i z naszej inicjatywy ponownie władze naczelne Towarzystwa złożyły komplet wniosków nowelizacyjnych do tekstu ustawy.

Poniżej przedstawiamy czytelnikom najistotniejsze przewodnickie propozycje zmian w ustawie, których cały pakiet jest od kwietnia br. przedmiotem posiedzeń specjalnie wyodrębnionej podkomisji sejmowej.

1. Do art. 24 ust. 1. pkt. 1 wniesiona została korekta upoważniająca do prowadzenia szkoleń na kursach przewodnickich przez osoby nie posiadające wyższego wykształcenia z dziedziny objętej wykładem, będące jednak również specjalistami z danej tematyki o wieloletniej praktyce, w tym przede wszystkim przewodnicy-instruktorzy przewodnictwa. Proponowana zmiana jednocześnie zrównałaby wymagania kadry wykładowców z kadrą egzaminatorów-członków komisji egzaminacyjnych określonych w obowiązującym Rozporządzeniu Prezesa RM z 26 marca 1999 roku, które umożliwia przewodnikom bez wyższego wykształcenia pełnienie funkcji członka komisji egzaminacyjnych kandydatów na przewodników.

2. W art. 29 proponowany jest dodatkowy ustęp uprawniający ministra właściwego ds. administracji publicznej w porozumieniu z ministrem właściwym ds. turystyki do wydania rozporządzenia w sprawie określenia trybu i zasad prowadzenia kontroli pracy przewodników i pilotów. Z powodu braku właściwych przepisów wykonawczych i jednolitych kryteriów dotychczas zdecydowana większość wojewodów -- pomimo posiadanych uprawnień ustawowych -- na swoim terenie nie powołała kontrolerów pracy przewodników i pilotów, co w skutkach doprowadziło, że w zakresie świadczenia usług turystycznych nie odnotowaliśmy żadnej poprawy i nadal kwitnie "przewodnictwo na czarno".

3. Dodatkowo ww. regulacje komplikuje fakt, że wojewodowie nie posiadają żadnych środków na sfinansowanie tych służb kontrolnych. Dlatego też wniesiony został postulat o przeznaczeniu (na podstawie dodatkowego zapisu w ust. 3 art. 24) środków z opłat za wydawanie zezwoleń przez wojewodów na szkolenia przewodników w celu tworzenia środków specjalnych (z mocy art. 51 a) z przeznaczeniem ich na prawidłowe wdrażanie i działanie przepisów ustawy, w tym na koszty organizacji i przeprowadzania kontroli pracy przewodników i pilotów.

4. W art. 49 w ust. 1 w związku z brakiem regulacji prawnej dotyczącej potwierdzania przewodnikom uprawnień uzyskanych w PTTK w zakresie prawa do oprowadzania wycieczek w językach obcych, wniesione zostały stosowne poprawki w tej sprawie. Wniesione rozwiązania zapewniłyby przewodnikom potwierdzenie uprawnień również w językach obcych -- jeśli takie przedtem posiadali i uzyskali je zgodnie z uprzednio obowiązującymi przepisami w PTTK. Takie rozwiązanie byłoby zgodne z zasadą praw nabytych, podobnie jak w przypadku potwierdzania uprawnień przewodnickich.

5. Do art. 49 ust. 2 wniesiona została istotna poprawka o dodatkowe przedłużenie terminu składania wniosków o potwierdzanie posiadanych uprawnień przez przewodników do końca 2001 roku. Jest to niezwykle ważna poprawka, ponieważ w terminie do dnia 30 czerwca 2000 roku wielu przewodników i pilotów z różnych względów losowych nie zdążyło złożyć wymaganej dokumentacji w celu uzyskania potwierdzenia przez urząd wojewódzki posiadanego uprzednio uprawnienia.

6. Wniesiony również został wniosek o ustanowienie odznaczenia resortowego pn. Zasłużony Przewodnik Turystyczny RP, którego zasady nadawania z mocy ustawy określiłby w drodze rozporządzenia minister właściwy ds. turystyki. Ustanowienie ww. odznaczenia stanowiłoby zarazem dowód uznania przez władze państwowe dorobku 125-lecia zorganizowanego przewodnictwa turystycznego w Polsce.

7. Oddzielnego omówienia wymaga postulat wniesiony również do komisji sejmowej, który nie dotyczy spraw przewodnickich. Wniesiony on został jako propozycja uzupełnienia art. 30 o dodatkowy ustęp, który w swej treści zobowiązywałby organizatorów turystyki do zatrudniania przodowników i instruktorów turystyki kwalifikowanej PTTK lub instruktorów rekreacji i sportu w przypadku organizowania imprez specjalistycznych turystyki aktywnej.

Kwestia ta, tj. uprawnień tej części kadry programowej PTTK, w obowiązującym prawie nie została dotychczas uregulowana, w tym również przy okazji nowelizacji ustawy o kulturze fizycznej. To dzieje się, naszym zdaniem, z ogromną szkodą dla m.in przodowników turystyki kwalifikowanej Towarzystwa. Dlatego też wykorzystując projektowaną nowelizację ustawy o usługach turystycznych wniesiony został projekt regulacji tych problemów w ramach ustawy, aby w przypadkach organizowania turystycznych imprez specjalistycnych, np. obozach sportowych, rajdach i obozach kolarskich, rajdach pieszych wędrownych, obozach jeździeckich, spływach kajakowych, rejsach żeglarskich, powstał obowiązek zatrudnienia kadry przodownickiej turystyki kwalifikowanej PTTK.

Niestety, stwierdzić należy, że prace przy nowelizacji ustawy o usługach turystytcznych przebiegają obecnie powolnie, co nie wróży nam sukcesu przed upływem zakończenia bieżącej kadencji Sejmu RP.

W przeciwieństwie do działań Sejmu RP w sprawie nowelizacji ustawy o usługach turystycznych obserwujemy bardzo aktywnie i z dużym rozmachem prowadzone prace Ministerstwa Gospodarki jako resortu właściwego ds. turystyki w sprawie nowelizacji Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 26 marca 1999 roku w sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek (Dz.U. nr 31, poz. 301). Podjęta na wiosnę tego roku (pierwsze konsultacje odbyły się w marcu) przez resort nowelizacja ww. rozporządzenia daje szansę szybkiego naprawienia wielu błędów zawartych w dotychczas obowiązującym podstawowym dokumencie wykonawczym do ustawy w sprawach przewodnickich, jak rownież uwzględnienia wielu nowych wniosków i postulatów środowisk przewodnickich i pilotarskich, a także zgłaszanych przez administrację państwową.

W konsulacjach organizowanych przez Departament Turystyki Ministerstwa Gospodarki uczestniczyły bowiem oprócz przedstawicieli Komisji Przewodnickiej ZG PTTK także reprezentancje innych stowarzyszeń przewodnickich i pilotarskich, stowarzyszeń społeczno-naukowych, biur podróży, wszystkich urzędów wojewódzkich.

Obecnie wypracowany przez Ministerstwo Gospodarki ostateczny projekt nowelizacji rozporządzenia został przekazany do konsultacji międzyresortowych zgodnie z obowiązującą procedurą prawną w tym zakresie.

Nie zamierzając w niniejszym artykule dokonywać szczegółowego omówienia projektowanych zmian, chcielibyśmy jednak wskazać na kilka najbardziej istotnych propozycji, które mogą być przyjęte przez środowsko przewodników z dużym zainteresowaniem i zostały uwzględnione w projekcie rozporządzenia:

1. Poszerzeniu ulega wykaz miast, w których do oprowadzania wycieczek są wymagane uprawnienia przewodnika miejskiego. Są to następujące miasta: Lublin, Łódź, Szczecin i Katowice -- GOP.

2. Poszerzeniu o parki krajobrazowe udostępnione do ruchu turystycznego, również ulega obowiązek zatrudniania przewodnika terenowęgo przy oprowadzaniu wycieczek po tych parkach.

3. Wprowadzony został dodatkowy program szkolenia uzupełniającego dla przewodników terenowych na nowe obszary lub regiony. Ramowy program w formie nowego załącznika do rozporządzenia liczy łącznie 100 godz. zajęć.

4. Przywraca się jednolite uprawnienia przewodnika górskiego na całe Sudety, likwidując dotychczasowy sztuczny podział, szeroko oprotestowany przez przewodników sudeckich, na dwie grupy i niezgodny z geografią fizyczną Sudetów.

5. Poprawione zostały oczywiste błędy w tekście rozporządzenia, np. w zakresie obszarów górskich dopisano Kotlinę Kamiennogórską do Sudetów, przewodnikom tatrzańskim przywrócono uprawnienia na Pieniny i przewodnikom beskidzkim na Podhale.

6. Poprawione zostały i generalnie uzupełnione programy szkolenia podstawowego i uzupełniającego na wyższe klasy dla przewodników górskich zgodnie z postulatami poszczególnych środowisk przewodnickich w tym zakresie.

7. Stworzona też została formalna podstawa, która legalizuje poprzednie niezbyt poprawnie stosowane praktyki, a mianowicie do podnoszenia klasy przewodnickiej w ramach tego samego obszaru górskiego na terenie Beskidów (trzy obszary).

8. Wprowadzone zostały również formalne podstawy uprawniające przewodników górskich posiadających III klasę uprawnień do prowadzenia wycieczek górskich w warunkach zimowych -- określonymi szlakami w programach szkolenia. Przy okazji podjęta została próba definicji "warunków zimowych" oraz zasad rozróżniania warunków zimowych i letnich.

9. Uwzględniony został pośrednio postulat przedłużania dotychczas wydanych legitymacji przewodnickich przez urzędy wojewódzkie. Aby jednak utrzymać wzór dotychczasowych legitymacji i nie rozpoczynać prac od nowa, wprowadzony został specjalny identyfikator przewodnika turystycznego, który będzie wydawany przez wojewodę i który określając termin ważności i rodzaj posiadanych uprawnień będzie zarazem pierwszym wizualnym dokumentem dla przyszłej "policji turystycznej", kontrolującej pracę przewodników. Wzór identyfikatora jest załącznikiem do rozporządzenia.

Niektóre jednak przyjęte rozwiązania w omawianym projekcie nowelizacji rozporządzenia mogą budzić również kontrowersje i zastrzeżenia środowisk przewodnickich PTTK. Spośród nich, naszym zdaniem, można wymienić:

• wprowadzenie kadencyjności powoływania komisji egzaminacyjnych na przewodników i pilotów na okres 3 lat,
• zakaz łączenia funkcji kierownika kursu lub wykładowcy na kursie dla przewodników z funkcją członka komisji egzaminacyjnej na tym kursie,
• wprowadzenie dodatkowych, niezależnych opłat za egzaminy: teoretyczny i praktyczny dla kandydatów na przewodników, co znacząco podroży koszty kursów.

Chcemy wierzyć, że ogólnie omówione wyżej rozporządzenie Ministra Gospodarki wkrótce nabierze mocy urzędowej i wejdzie szybko w życie, co pozwoliłoby nam już w najbliższym numerze "Gościńca" na dokonanie komentarzy i kompleksowej oceny znowelizowanego prawa dla przewodników turystycznych.

Wiesław Kędzierawski