POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO
Kwartalnik
1/2001
ISSN 1642-0853

Odznaka Turystyczno-Krajoznawcza "Szlakiem Cystersów w Polsce"


Zakon cystersów powstał jako odnoga benedyktynów we Francji w XII w. i szybko rozprzestrzenił się w całej Europie, także w Polsce. Opactwa i klasztory lokowane były w terenie nizinnym, bogatym w wodę lub w dolinach górskich i z dala od ludzkich osiedli. W Polsce cystersi w znacznym stopniu przyczynili się do rozwoju rolnictwa, do postępu cywilizacyjnego i do rozwoju kultury materialnej.

Europejski szlak cysterski przebiegający w Polsce przez Wielkopolskę, Śląsk, Mało- polskę i Pomorze, to nie tylko droga turystyczna, ale i program aktywizacji i rozwoju lokalnych społeczności oraz pełniejszego zrozumienia dziedzictwa kulturowego. Celem odznaki jest zapoznanie dziejów poszczególnych opactw cystersów, architektury ich kościołów i klasztorów, zachowanych zabytków sztuki oraz dokonań kulturowych.

Regulamin

1. Odznaka jest jednostopniowa, warunkiem jej zdobycia jest odbycie w dowolnej formie wycieczek krajoznawczych uwzględniających zwiedzenie opactw cysterskich wymienionych w załączniku.

2. Osoba ubiegająca się o odznakę zobowiązana jest zwiedzić co najmniej 10 opactw cystersów z regionów I-IV, w tym minimum po dwa każdym regionie oraz przynajmniej jeden klasztor żeński cystersek wymieniony w części V załącznika.

3. Odznakę mogą zdobywać wszyscy turyści, którzy ukoń- czyli 10 lat.

4. Czas zdobywania odznaki jest nieograniczony.

5. Odznakę przyznają referaty weryfikacji OTP PTTK na terenie całej Polski.

6. Odznakę rozprowadza: Oddział Wrocławski PTTK, Wrocław, Rynek-Ratusz 11/12, kod 50-106.

7. Regulamin odznaki opracował Jerzy Niebrzydowski -- Wrocław, a projekt znaczka wykonał Włodzimierz Majdewicz -- Warszawa.

8. Regulamin odznaki przyjęła Komisja Turystyki Pieszej ZG PTTK dn. 18 sierpnia 2000 r.

9. Ostateczna interpretacja postanowień niniejszego regulaminu należy do Komisji Turystyki Pieszej ZG PTTK.

Załącznik do regulaminu odznaki.
Wykaz opactw cystersów

I. Region Wielkopolska

1. Wągrowiec -- klasztor cystersów przeniesiony z Łękna w 1396 r., kościół z wyposażeniem barokowym, częściowa rekonstrukcja po zniszczeniu w 1945 r.

2. Ląd -- opactwo cystersów założone około 1175 r., obecny kościół barokowy oraz klasztor.

3. Obra -- opactwo cystersów zało- żone 1231 r., kościół barokowy 1722- 1757 r. klasztor współczesny.

4. Paradyż (Gościkowo) -- opactwo cystersów fund. 1230 r., kościół gotycki, przebudowany na barokowy, klasztor.

5. Przemęt -- opactwo cystersów założone w 1413 r., kościół barokowy 1651-1690 r., pozostałości klasztoru z 1758 r.

6. Bledzew -- opactwo cystersów fund. 1312 r., pozostałe części wyposażenia znajdujące się w kościele parafialnym obok Rynku.

II. Region Śląsk

7. Lubiąż -- opactwo cystersów 1163 r., kościół w odbudowie. Budynki klasztorne -- pałac opatów. Wielkie założenie architektoniczne.

8. Henryków -- opactwo cystersów 1225 r., kościół gotycki, wyposażenie barokowe. Budynki klasztorne.

9. Kamieniec Ząbkowicki -- opactwo cystersów założone w 1249 r., kościół barokowy i pozostałości klasztoru.

10. Krzeszów -- opactwo cystersów fund. 1292 r., kościół barokowy 1728-1735 r., kościół św. Józefa i budynek klasztorny.

11. Jemielnica -- opactwo cystersów fund. 1280 r., kościół gotycki rozbudowany na barokowy, budynek klasztorny.

12. Rudy -- opactwo cystersów fund. 1252 r., kościół romański przebudowany na barokowy. Klasztor. Pałac opata. Park krajobrazowy.

III. Region Małopolska

13. Szczyrzyc -- zespół opactwa cystersów fund. 1245 r., kościół z 1620 r. przebudowany w XIX w. -- barokowy. Klasztor. Spichlerz.

14. Wąchock -- opactwo cystersów fund. 1179 r., obecny kościół z XIII w. z wystrojem barokowym. Klasztor, pałac opacki, brama.

15. Koprzywnica -- opactwo cystersów fund. 1185 r., obecnie kościół z XIII w. przebudowany w XVI-XVIII w. Klasztor. Dwór opacki.

16. Sulejów -- Podklasztorze -- opactwo cystersów fund. 1176 r. kościół z XIII w. wystrój barokowy. Klasztor, obwarowania, zabudowania gospodarcze.

18. Mogiła -- Nowa Huta -- opactwo cystersów fund. 1225 r., obecnie kościół z XIII w., przebudowany w XVIII w. na barokowy. Klasztor, pałac opacki.

IV. Region Pomorze

19. Bierzwnik -- opactwo cystersów fund. 1282 r., obecnie kościół z XIV w. rozbudowany, klasztor, spichlerz.

20. Bukowo Morskie -- siedziba cystersów z XIII w., kościół podklasztorny z 1. poł. XIV w.

21. Kołbacz -- opactwo cystersów fund. 1173 r., kościół z XIII w., przebudowany w XVIII w. Klasztor, stodoła gotycka z XIII w.

22. Koronowo -- kościół cystersów z XIV w., wystrój barokowy.

23. Pelplin -- opactwo cystersów fund. 1274 r., gotycki kościół wystrój barokowy. Obecnie katedra. Klasztor.

24. Oliwa -- opactwo cystersów fund. 1188 r., kościół gotycki przebudowany. Klasztor, pałac opatów. Obecnie katedra.

V. Klasztory żeńskie -- cystersek

1. Ołobok -- opactwo cystersek fund. 1213 r., kościół obecnie parafialny późnogotycki XVI/XVI w., przebudowany, wystrój rokoko. Klasztor.

2. Owińska -- opactwo cystersek fund. 1242 r., kościół barokowy 1720-1728 r. Klasztor, park.

3. Chełmno -- opactwo cystersek fund. 1266 r. (później benedyktynek).

4. Trzebnica -- opactwo cystersek fund. ks. Henryka i Brodatego. Kościół gotycki przebudowany na barokowy. Kaplica św. Jadwigi. Klasztor.

Wydawca: Zarząd Główny PTTK, ul. Senatorska 11, 00-075 Warszawa
Adres redakcji: Centralna Biblioteka PTTK im. K. Kulwiecia, ul. Podwale 23, 00-261 Warszawa tel. (0-22) 831-80-65, fax (0-22) 826-22-05, e-mail:  cb@pttk.pl
webmaster@pttk.pl
Kolegium redakcyjne: Andrzej Gordon (redaktor naczelny), Maria Janowicz (sekretarz), Łukasz Aranowski, Ryszard Kunce, Halina Mankiewicz, Cecylia Szpura, Bogusław Wdowczyk, Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adjustacji tekstów.
Korekta: Teresa Muś