Z historią na turystycznym szlaku

Sejm RP Uchwałą z października ubiegłego roku ustanowił rok 2001 rokiem kardynała Stefana Wyszyńskiego -- Prymasa Tysiąclecia. Właśnie w tym roku wypada setna rocznica urodzin i dwudziesta -- śmierci wielkiego kapłana. Jego postawa, odwaga w głoszeniu poglądów, heroiczna wiara i męstwo wobec przeciwności i prześladowań stanowiły o jego sile. Wiernie kochał ojczyznę i każdego człowieka broniąc jego godności i praw. Potrafił przebaczać wrogom i kreślił wizje nowych stosunków w Europie. Umiał cierpieć i zwyciężać. Losy Prymasa od jego młodzieńczych lat związały się z pobliskim nam Wrociszewem. Stało się to za sprawą jego ojca, Stanisława Wyszyńskiego, który w latach 1918-1948 pracował jako organista w miejscowej parafii.

Zarząd Oddziału PTTK im. Wiktora Krawczyka w Warce w czerwcu 2000 r. wystąpił z wnioskiem do Publicznej Szkoły Podstawowej we Wrociszewie o przyjęcie imienia kardynała Stefana Wyszyńskiego. Propozycja ta została ciepło przyjęta przez środowisko szkolne. W tej chwili dyrekcja szkoły i  nauczyciele są bardzo obciążeni obowiązkami związanymi z wprowadzaniem reformy oświaty, dlatego planują podjęcie tego tematu w następnym roku szkolnym. Propozycja nasza zyskała akceptację prymasa Polski kardynała Józefa Glempa, który wyraził swoją opinię w liście z dnia 22 września 2000 r.

Chcąc przybliżyć wareckiej młodzieży znajomość własnego regionu, oddział PTTK dzięki wsparciu finansowemu Banku Spółdzielczego w  Warce zorganizował w dniu 14 października 2000 roku XV Jesienny Złaz Turystów. Ponad 250 osób wędrowało trasami pieszymi, aby spotkać się przy ognisku na boisku szkolnym we Wrociszewie. Opiekunowie grup turystycznych i młodzież zostali gorąco przyjęci przez dyrekcję szkoły. W wyniku przeprowadzonych konkursów krajoznawczo-turystycznych ustalono, że zwycięstwo odniosła drużyna Publicznego Gimnazjum w Warce. Otrzymała piękny Puchar Banku Spółdzielczego. Przy ognisku uczniowie miejscowej szkoły przedstawili program słowno-poetycki prezentując bogatą historię Wrociszewa. Dzięki sponsorom, w tym w znacznej mierze Browarom Warka, wszyscy uczestnicy imprezy otrzymali nagrody i  upominki, a na zakończenie młodzież złożyła kwiaty i zapaliła znicze na grobie rodziny Wyszyńskich.

Naszą wiedzę o przeszłości Wrociszewa możemy czerpać z dokumentów dotyczących miejscowej parafii, której historia sięga XV wieku. Jej powstanie i dalsza działalność jest związana ze szczodrobliwością znanego na Mazowszu rodu Michałowskich herbu Jasieńczyk z Michałowa. W akcie datowanym 12 marca 1454 r., trzej bracia: Jan, Piotr i Andrzej Michałowscy gwarantują kościołowi parafialnemu we Wrociszewie roczną dziesięcinę z dóbr swoich dziedzicznych w Michałowie, natomiast dziesięcinę z dóbr położonych we wsiach Lichanice i Brankowo (dziś: Lechanice i Branków, leżących na terenie parafii wrociszewskiej, postanowiono wypłacać przemiennie proboszczowi wrociszewskiemu, a  w następnym roku na rzecz kościoła parafialnego w Jasieńcu. Zapis ten kilkakrotnie prowadził do nieporozumień i sporów. Jeden z tych sporów w dniu 6 lutego 1460 r. rozstrzygał sam biskup poznański Jędrzej Opaliński. Uznał on obowiązek płacenia przez proboszcza jasienieckiego dzierżawy na rzecz proboszcza wrociszewskiego, a nawet określił jej wysokość i terminy płatności. Jako ciekawostkę należy wspomnieć, że dzierżawca - proboszcz jasieniecki winien był na swój koszt podejmować i utrzymywać plebana wrociszewskiego wraz z jego trzema domownikami i czterema końmi, gdyby do niego przybył na Boże Narodzenie w ciągu ośmiu dni, a na Wielkanoc przez dni czternaście.

Rodzina Michałowskich opiekowała się kościołem aż do XVIII wieku. Wybitną osobistością z tego rodu był żyjący w połowie XVI wieku podsędek rawski Stanisław z Michałowa. Za jego sprawą wybudowano plebanię, szpital i szkołę. Aby zapewnić środki na ich utrzymanie, Jacek Michałowski wybudował browar, a następnie karczmę zlokalizowaną przy trakcie wiodącym do Warki. Widocznie już wtedy nasi przodkowie cenili życie towarzyskie, bo w zapisie z tamtego okresu znalazło się określenie, iż była to karczma intratna. W tym czasie Wrociszew mógł się poszczycić biblioteką zlokalizowaną przy kościele.

W aktach kościelnych parafii Wrociszew spotykamy wiele wzmianek o Warce, między innymi o działalności sądu, który najczęściej rozstrzygał spory graniczne. 17 lutego 1581 r. odbyła się w Warszawie przed sądem konsystorskim sprawa wniesiona przez księdza Szczepichowskiego przeciwko wareckim księżom mansjonarzom o przywłaszczenie sobie cennego mszału poznańskiego, oddanego im w zastaw za udzieloną pożyczkę.

W latach wojny północnej w rejonie Warki kwaterowały wojska saskie niosąc pożary i zniszczenia, a w połowie roku 1703 zastąpiły je wojska szwedzkie, grabiąc dobra materialne i nakładając kontrybucje. Ksiądz Szymon Strykowski zanotował, że w roku 1733 w czasie bezkrólewia po Auguście II, kwaterowało w Warce i okolicy wojsko polskie "pod panem wojewodą kijowskim" w liczbie 8000 ludzi, a następnie wkroczyły wojska saskie, które natychmiast rozpoczęły rabunek.

Wiek XVIII to liczne pożary, również we Wrociszewie. Nie ominęły one, niestety, świątyni. Obecnie istniejący we Wrociszewie kościół wzniesiono w końcu XIX wieku, w stylu neogotyckim, według projektu wybitnego architekta Franciszka Braumana. Kościół stanął dzięki ofiarności parafian przy wielkim wsparciu Antoniego Dal-Trozzo, nowego właściciela Michałowa. Świątynia została konsekrowana dnia 12 maja 1906 roku przez biskupa Kazimierza Ruszkiewicza, sufragana warszawskiego.

Czasami, gdy znajdziecie się w południowej części Mazowsza, spróbujcie wpaść na krótko do Wrociszewa, aby spojrzeć na wieś, która ma taką długą i bogatą historię.

Władysław Gwardys